Beter weten, lekker eten: Belevingsgericht eten belangrijk in nieuw voedingsbeleid
Douchen, aankleden, huishoudelijke taken. Bewoners doen zo veel mogelijk zelf bij ons. Waar andere methodes gericht zijn op verwennen, richten wij ons met de psychobiografische zorgmethodiek Böhm juist op activering. Ook met eten en drinken. Want problemen op dat vlak hebben ook negatieve invloed op hogere functies en behoeften, zoals gezondheid, eigenwaarde en sociale relaties. Het kiezen van gerechten, helpen met koken en serveren zijn allemaal zinvolle activiteiten die de zelfredzaamheid stimuleren en eigenwaarde vergroten. Hier leven de bewoners van op. De hoogste tijd om Böhm een nóg belangrijker onderdeel te laten zijn van ons nieuwe voedingsbeleid.
Liever balkenbrij dan sushi
Om de bewoners te kunnen activeren moeten we ze echt kennen. Daarom gaan we met de zorgmethodiek Böhm op zoek naar hun verleden en gevoelsleven. En dan vooral van de eerste 20 á 25 jaar. Het blijkt dat juist in deze periode de indrukken vormend zijn voor het individu. Dus ook de indrukken van eten en drinken. Als we dan teruggaan naar die tijd, was het eten toen voor de meeste mensen redelijk eenvoudig. Seizoens- en streekgebonden. Vlees was kostbaar, niets werd weggegooid. Gerechten als balkenbrij, reuzel en rundertong waren populair. De Nederlandse keuken stond centraal. Liever bloemkool dan broccoli en liever haring dan sushi. Uitzonderingen daargelaten. Had het gezin vroeger meer te besteden, dan stond er wellicht ook ander eten op het menu. En er zullen altijd bewoners zijn die wel smullen van nieuwere gerechten. Dat is het mooie van psychobiografische zorg: elk mens is uniek en hier houden we rekening mee.
Herkenbaarheid
Ook is de herkenbaarheid belangrijk onder ouderen. Dit draagt bij aan de hoge nostalgische waarde. Er moet voldoende variatie zijn in de week. Keuze uit veel gerechten per dag is niet zo belangrijk. Vaste patronen wel: woensdag gehaktdag, vrijdag visdag en op zondag iets extra feestelijks bijvoorbeeld. Deze vaste patronen dragen bij aan een natuurlijke oriëntatie in tijd. Die herkenbaarheid is ook belangrijk tijdens de aankomende feestdagen. Dagen die in het teken staan van gezelligheid en eten en drinken. De perfecte gelegenheid om juist ook deze dagen af te stemmen op de behoeften en wensen van de bewoners. Kerst vieren zoals vroeger: met konijn, gekookte eitjes of misschien wel wentelteefjes.
Beleving
Eten is ook een sociale gebeurtenis. Zelf kunnen kiezen naast wie je zit, waar je zit. Door rekening te houden met leefstijl, functioneel niveau en normen en waarden maken we het samen eten een stuk prettiger. En ook vaste rituelen spelen een rol. Bidden voor het eten, wie schept er op, mag je nog een tweede keer pakken en mag het eten elkaar raken op het bord. Door te vragen en observeren leren we de rituelen kennen en kunnen we de maaltijd nog prettiger laten ervaren.
Bewoners met dementie hebben vaak minder tolerantie voor afwijkende eetgewoonten, daarom is het handig om meerdere kleine tafels te hebben in plaats van grote kloostertafels. Een lange tafel geeft soms te veel prikkels, waardoor bewoners wellicht onnodig in hun appartement gaan eten. Vaak gedijen ze wel goed aan kleinere tafels, waar ze persoonlijke begeleiding kunnen krijgen van een medewerker of zorgzame medebewoners.
Medewerkers als activiteitenbegeleider
Böhm moet een wezenlijk onderdeel worden van de bedrijfscultuur. Dat gaat verder dan alleen eten aanbieden uit vroegere tijden. Eigenlijk zijn de huiskamerassistenten, koks en bedienend personeel allemaal activiteitenbegeleider – evenals de interieurverzorger, tuinder en de klusjesman. Het kiezen van gerechten, doen van inkopen, schoonmaken, koken, serveren en weer afruimen zijn allemaal zinvolle activiteiten waardoor bewoners zich nuttig voelen. Hier houd je gevoelens van trots aan over. Dit vraagt echter wel een andere benadering van de medewerkers. Een belangrijke breuk met het servicegerichte denken waarmee zij zijn opgeleid.
Böhm onderdeel van het nieuwe voedingsbeleid
Het moge duidelijk zijn. De methodiek van Böhm geeft een andere kijk op voeding. Een kijk die meegenomen zal worden in het nieuwe voedingsbeleid die binnenkort geïntroduceerd wordt. Een interessante combinatie tussen de HACCP richtlijnen – een voedselveiligheidssysteem dat voorkomt dat de veiligheid van het eten in gevaar komt – en bewoners een zinvolle rol geven. Natuurlijk willen we de maaltijden efficiënt en praktisch organiseren, maar aan de andere kant willen we juist ook het ritme van de bewoners volgen. Wellicht wil een bewoner de maaltijd wel op een ander tijdstip nuttigen. Of willen ze een boterham of banaan tussendoor pakken, maar weten ze niet waar ze dit kunnen vinden of kunnen ze er niet bij omdat het achter een slot zit. Juist eigen regie kunnen pakken is zo belangrijk. Je ziet vaak dat wanneer hier tekort aan wordt gedaan, de eetlust vermindert en ze zich zelfs tegen eten en drinken gaan verzetten. Een uitdaging waar we gezamenlijk vorm aan zullen geven in het nieuwe voedingsbeleid.